Grŵp Trawsbleidiol ar y Ddeddf Teithio Llesol
Cofnodion Cyfarfod dydd Iau 16 Chwefror 2023, 12.00 i 1: 30pm,
Ystafelloedd Cynadledda C a D, Tŷ Hywel a thrwy Microsoft
Teams
Yn bresennol ac ymddiheuriadau:
Gweler y
rhestrau atodedig
Croeso a chyflwyniadau: Huw
Irranca-Davies MS (Cadeirydd) yn croesawu'r cyfranogwyr i'r
cyfarfod.
Diweddariadau gan y Cadeirydd: Adroddodd y Cadeirydd ar sefyllfa adolygiad y Grŵp o'r
Ddeddf Teithio Llesol, a gefnogir o hyd gan Lywodraeth Cymru, ac
sydd wedi’i chynnwys yn y Cynllun Cyflawni
Cenedlaethol ar gyfer Trafnidiaeth newydd, ac a ganmolwyd
gan y Dirprwy Weinidog yn ei ymddangosiad gerbron y Pwyllgor Newid
Hinsawdd, yr Amgylchedd, a Seilwaith. Bu rhywfaint o weithredu
cadarnhaol hefyd gyda gwaith yn dechrau ar Gynllun Cyflawni Teithio
Llesol newydd—un o brif argymhellion yr adolygiad--gyda
disgwyl drafft ddechrau Ebrill, ac mae’r dasg o recriwtio
aelodau annibynnol i'r bwrdd teithio llesol diwygiedig, eto’n
dilyn ein hargymhellion, wedi cychwyn. Fodd bynnag, dim ond rhan
fach o gynigion yr adolygiad oedd hynny, ac o ganlyniad gofynnwyd
am gyfarfod gyda swyddogion i bwysleisio’r pwyntiau eraill,
gan gynnwys y mater pwysig o ddiwygio deddfwriaethol. Bydd y
Cadeirydd yn rhoi gwybod i’r aelodau am unrhyw
ddatblygiadau.
Yn dilyn y gefnogaeth gref i'r newidiadau rheoleiddiol a
gynigiwyd gan Phil Jones yn y cyfarfod blaenorol, daeth y Grŵp
â hwynt i sylw’r Dirprwy Weinidog, a oedd wedi cytuno y
byddai ei swyddogion yn cymryd rhan mewn trafodaeth gychwynnol i
drafod y posibiliadau. O ganlyniad, roedd cyfarfod wedi ei drefnu
ar gyfer dechrau mis Mawrth gan gynnwys Cycling UK, Living Streets,
Phil Jones, Sustrans, Trafnidiaeth Cymru, Llywodraeth Cymru a
Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru.
Dywedodd y Cadeirydd wrth y cyfarfod nad oedd y fersiwn newydd
addas ar gyfer teithio llesol o'r Safonau Cyffredin i adeiladwyr
tai wedi'i gyhoeddi o hyd. Byddai swyddogion y Grŵp yn parhau
i bwyso i sicrhau gweithredu ar frys.
Ym mis Hydref, bydd deng mlynedd ers pasio’r Ddeddf
Teithio Llesol. Cynigiodd y Cadeirydd y dylai'r Grŵp nodi'r
digwyddiad gyda thaith feics i'r Senedd dan arweiniad cymaint o
Aelodau Senedd â phosib. Gofynnwyd i aelodau sydd â
diddordeb mewn helpu gyda threfnu'r digwyddiad gysylltu â'r
ysgrifennydd.
Teithio llesol a chostau byw: Cyflwynodd y Cadeirydd yr eitem hon trwy siarad am y
pwysigrwydd codi ymwybyddiaeth y cyhoedd o holl fanteision teithio
llesol, sy'n gorfod cynnwys ei allu i arbed arian i bobl. Yna,
cyflwynodd y siaradwr gwadd: Gwenda Owen o Cycling UK a Dr Isaac
Tabner, Prifysgol Stirling. Disgrifiodd Gwenda dair senario gan
ddangos archwilio faint o arian y gellid ei arbed ym mhob achos
trwy newid teithiau o'r car i deithio llesol. Senario 1 oedd cwpl
ifanc a allai arbed £3,300 dros dair blynedd trwy ddefnyddio
beiciau yn lle car, dim ond ar gyfer mynd â’r plant
i’r ysgol, ac ar gyfer taith fer un o’r cwpl i'r
gwaith. Roedd Senario 2 yn lanhawr teithiol hunangyflogedig a
allai, drwy ganslo benthyciad car a defnyddio beic yn lle car, arbed £3,335 mewn 12
mis. Roedd Senario 3 yn berson oedd wedi gwerthu eu car, ond yn dal
i gael defnyddio car eu partner at ambell daith, ac wedi prynu beic
trydan ar gyfer eu taith ddyddiol o ddeng milltir i'r gwaith, gan
arbed £25,000 dros bum mlynedd. Pwysleisiodd Gwenda hefyd y
manteision iechyd a buddion eraill yn ogystal â'r arbedion
ariannol. Roedd Cycling UK, gyda mewnbwn gan Dr Isaac Tabner wedi
cynhyrchu nodyn briffio manwl, gan gynnwys y senarios, a roddwyd
wedyn i'r holl fynychwyr.
Soniodd Isaac am ei waith ar ddatblygu cyfrifiadau cywir o'r
manteision ariannol o newid o'r car i deithio llesol. Yn aml, roedd
diffyg dealltwriaeth o faint yn fwy gwerthfawr y gallai arbediad
fod o'i gymharu â chynnydd mewn enillion – cedwir holl
fudd arbedion tra bod enillion cynyddol yn destun didyniadau. Roedd
hefyd yn bwysig ystyried sut y gellid manteisio i'r eithaf ar
fuddion arbediad, er enghraifft trwy ei fuddsoddi mewn pensiwn.
Roedd wrthi'n paratoi papur academaidd a gyflawnodd i'w rannu
gyda'r Grŵp.
Diolchodd y Cadeirydd i Gwenda ac Isaac am eu cyfraniadau
ysgogol a chyflwynodd y ddau siaradwr nesaf: Yr Athro Alan Tapp o
Brifysgol Gorllewin Lloegr a Jonathan West, Pennaeth Gwyddor
Ymddygiad, Iechyd Cyhoeddus Cymru a fyddai'n siarad ar ddefnydd
effeithiol o fanteision ariannol i annog teithio llesol, ac os y
gellid defnyddio cymhellion ariannol i gynhyrchu newid
ymddygiad.
Dadleuodd Alan er y gallai codi ymwybyddiaeth o arbedion
ariannol teithio llesol fod o fudd wrth gyflwyno newid ymddygiad,
nid oedd mor effeithiol â mesurau fel darparu seilwaith
diogel ac anghymhellion at ddefnydd ceir. Byddai'n fwyaf effeithiol
pe bai'n cael ei ddefnyddio fel rhan o becyn gyda mesurau eraill,
cryfach. Mae tystiolaeth glir fod darparu beiciau am ddim yn
gymhelliad effeithiol, ond yn dal ddim mor effeithiol â
chosbau ariannol ar yrru fel codi tâl tagfeydd a phrisio
ffyrdd. Mae pwniadau tuag at newid ymddygiad yn haws yn wleidyddol
i'w rhoi ar waith na mesurau rheoleiddio ond maent yn llai
pwerus.
Arweiniodd Jon y cyfarfod drwy'r dystiolaeth oedd ar gael
ynglŷn â mesurau newid ymddygiad effeithiol. Soniodd am
yr ysgol ymyrraeth—wrth ei waelod, hysbysu pobl, ac ar ei
apig, rheoleiddio i ddileu dewis. O fewn i’r ysgol honno,
ystyriwyd bod anghymhellion ariannol yn gryfach na chymhellion.
Pwysleisiodd fod angen gweld unrhyw gymhelliad i fod yn "ddigon
mawr" er mwyn goresgyn unrhyw anfanteision. Amlinellodd y model
COM-B o newid ymddygiad lle mae Gallu, Cyfle a Chymhelliant yn brif
benderfynyddion Ymddygiad. Dywedodd hefyd bod cymhellion sy'n rhoi
budd uniongyrchol yn fwy effeithiol na'r rhai lle'r oedd y budd yn
y dyfodol.
Diolchodd y Cadeirydd i Alan a Jon am eu cyflwyniadau craff.
Yn y drafodaeth gyffredinol gwnaed y pwyntiau allweddol canlynol:
cerdded yw'r ffordd rataf i deithio bob amser; daw'r arbedion mwyaf
wrth roi'r gorau i berchnogaeth car. Gall cyfleusterau fel clybiau
ceir helpu i wneud hyn yn opsiwn mwy deniadol; er mwyn i bobl
ymgysylltu â'r neges hon, rhaid i’r arbedion wrth
deithio’n llesol gael eu hyrwyddo gan bobl fel Martin Lewis.
Mae'n bwysig bod anghenion pobl anabl yn cael eu hystyried wrth
hyrwyddo unrhyw agwedd ar deithio llesol.
1.2.
Helpu pobl gyda heriau ariannol i gael mynediad at
deithio llesol: Cyflwynodd y
Cadeirydd Beth Ward o Drosi Bikes o Langollen a soniodd am sut y bu
i’w menter gymdeithasol adnewyddu hen feiciau, yna’u
gwerthu am brisiau fforddiadwy. Roedden nhw hefyd yn trosi beiciau
confensiynol i e-bikes, gan wneud beicio yn ffordd fwy ymarferol o
deithio’n rhad mewn ardaloedd gwledig a bryniog. Roedden
nhw'n rhoi beiciau i ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Pwysleisiodd
bwysigrwydd gallu cynnal a chadw beiciau, a siaradodd am eu
gweithdy DIY, lle byddent yn dysgu sgiliau cynnal a chadw, a'u
sesiynau Dr Bike yn cynnig gwaith trwsio elfennol i
feiciau.
Yna cyflwynodd y Cadeirydd Andrew Burns o Weithdy Beiciau
Caerdydd, Tîm Menter Gymdeithasol y flwyddyn yng Ngwobrau
Busnes Cymdeithasol Cymru. Soniodd Andrew hefyd am bwysigrwydd
argaeledd fforddiadwy cynnal a chadw beiciau; roedd perchnogaeth
beiciau yn uchel ond nid oedd modd reidio llawer o'r beiciau
oherwydd diffygion mecanyddol syml neu hyd yn oed bigdyllau. Roedd
siopau cadwyn mawr fel Halfords yn canolbwyntio ar werthu beiciau
newydd, ac nid oedd ganddynt lawer o ddiddordeb mewn trwsio beiciau
hŷn. Soniodd hefyd am yr effaith drychinebus roedd lladrata
beiciau yn ei gael ar barodrwydd pobl i ddefnyddio beiciau, gan
dynnu sylw at y gwahaniaeth yn agwedd yr heddlu tuag at ddwyn ceir.
Nododd bod llawer o’r beiciau a werthwyd i'r cyhoedd o
ansawdd gwael, gan achosi i lawer o bobl gefnu ar seiclo pan fyddai
eu beiciau yn torri. Credai bod dylanwad y system gynllunio ar sut
mae pobl yn dewis teithio yn bwysicach nag unrhyw gymhelliad
ariannol. Llongyfarchodd y Cadeirydd Beth ac Andrew am y gwaith
gwych a wnaed gan eu sefydliad, gan eu disgrifio fel enghreifftiau
rhagorol o arfer gorau ar gyfer y sector.
Cofnodion y cyfarfod blaenorol:
Cytunwyd eu bod yn gofnod cywir o’r cyfarfod.
Unrhyw fater arall: Crybwyllodd Phil
Snaith wasanaethau bws a ddarperir yn lle trenau, a'r broblem nas
caniateid beiciau arnynt yn aml. Roedd rhai bysiau yn derbyn
beiciau, eraill yn eu gwrthod; doedd dim cysondeb. Cytunwyd i
ysgrifennu at Trafnidiaeth Cymru'n mynegi ein pryder ac yn galw am
newid i'r drefn fel rhan o ymrwymiad TrC i integreiddio trenau gyda
theithio llesol yn well.
Daeth y cyfarfod i ben am
1.30pm
10
|
Phil
|
Jones
|
Cadeirydd
|
PJA
|
|
|
|
|
|
|
Hannah
|
Ychydig
|
|
Mott
MacDonald
|
|
|
|
|
|
|
John
|
Mather
|
|
Cycling UK
(Gogledd Cymru)
|
|
|
|
|
|
|
Andrew
|
Minnis
|
Arweinydd y
Tîm Ymchwil
|
Senedd
Cymru
|
|
|
|
|
|
|
Gareth
|
Price
|
Clerc
|
Senedd
Cymru
|
|
|
|
|
|
|
Matt
|
Price
|
Arweinydd
Tîm Gweledigaeth, Polisi a Strategaeth
Trafnidiaeth
|
Cyngor
Caerdydd
|
|
|
|
Strategaeth
|
|
|
Sean
|
Pursey
|
Cadeirydd,
yr Amgylchedd, Adfywio a
|
Cyngor
Castell-nedd Port Talbot
|
|
|
|
Pwyllgor Craffu
Gwasanaethau Stryd
|
|
|
Paul
|
Streets
|
Ysgrifennydd
|
Dinas Feicio
Caerdydd
|
|
|
|
|
|
|
Isaac
|
Tabner
|
|
Prifysgol
Stirling
|
|
|
|
|
|
|
Beth
|
Taylor
|
Ymchwilydd
i'r Grŵp
|
Grŵp y
Ceidwadwyr Cymreig
|
|
|
|
|
|
|
Dafydd
Rhys
|
Thomas
|
Deilydd
Portffolio – Priffyrdd, Gwastraff a
|
Cyngor Sir
Ynys Môn
|
|
|
|
Eiddo
|
Cyngor
|
|
Will
|
Thomas
|
Cynghorydd
|
Dinas a Sir
Abertawe
|
|
|
|
|
|
|
Jack
|
Thurston
|
Cadeirydd
|
Grŵp
Beicio'r Fenni
|
|
|
|
|
|
|
Nick
|
Tulp
|
Swyddog
Teithio Llesol
|
MonLife,
Cyngor Sir Fynwy
|
|
|
|
|
|
|
Beth
|
Ward
|
Cyfarwyddwr
|
Beiciau
Drosi
|
|
|
|
|
|
|
Tom
|
Wells
|
|
Teithio
Llesol Gorllewin Cymru
|
|
|
|
|
|
|
Helen
|
West
|
Uwch-gynghorydd
|
Julie Morgan
AS
|
|
|
|
|
|
|
Jonathan
|
West
|
Pennaeth
Gwyddor Ymddygiadol
|
Iechyd
Cyhoeddus Cymru
|
|
|
|
|
|
|
Mark
|
Weston
|
Cyfarwyddwr
Mynediad
|
Cymdeithas
Ceffylau Prydain
|
|
|
|
|
|
|
Alex
|
Wood
|
Uwch
Arbenigwr Hybu Iechyd
|
Iechyd
Cyhoeddus Cymru
|
|
|
|
|
|
Ymddiheuriadau:
Natasha
Asghar
, Aelod o'r
Senedd, Senedd Cymru
Julie Blaendala,
Cadeirydd, Teithio Llesol, Gorllewin Cymru
Christine Farr, Tîm Llesiant Strategol Bro
Morgannwg
Stephen Hughes, Mott MacDonald
Hugh Mackay,
Cycling UK, Bro Morgannwg
David Naylor, Wheelrights
John Sayce, Cadeirydd, Wheelrights
12
